O programie Erasmus(+)
Erazm z Rotterdamu był holenderskim filozofem i pedagogiem, żyjącym na przełomie XV i XVI wieku. To właśnie od jego imienia pochodzi nazwa, działającego od ponad trzydziestu lat programu wymiany międzynarodowej, organizowanego przez Komisję Europejską w celu umożliwienia mobilności młodzieży i studentów pomiędzy krajami partnerskimi projektu.
Początkowo program Erasmus skupiony był przede wszystkim na wymianach międzyuczelnianych i – obok wielu innych – spełnia tę funkcję do dzisiaj. Umożliwia wyjazdy na (maksymalnie roczne studia) na zagraniczne uczelnie; zapewnia na ten czas wsparcie finansowe; pomaga w wyborze odpowiedniego programu, przeniesieniu niezbędnych ocen i dokumentów. Przeznaczony jest nie tylko dla studentów, mogą z niego korzystać także pracownicy akademiccy.
Obecnie Erasmus to jednak nie tylko program wymian uniwersyteckich. Pomysł został rozszerzony do projektu Erasmus+, którego różne warianty umożliwiają młodym ludziom i organizacjom działanie na wielu obszarach na terenie państw europejskich. Erasmus+ posiada szeroką ofertę projektów krótko- i długoterminowych, takich jak Erasmus Solidarity Corps, Erasmus for Young Entrepreneurs czy Youth Exchanges. Ich głównym zadaniem jest wymiana doświadczeń, poszukiwanie wzajemnych inspiracji, poznawanie nowych kultur i krajów. Projekty organizowane są w duchu edukacji nieformalnej – Erasmus ma szerzyć jej idee i metody oraz pomagać wprowadzać je w przestrzenie codziennej nauki i pracy.
Jakie możliwości dają programy Erasmus+?
- European Solidarity Corps
Jest to program międzynarodowego wolontariatu. Jego uczestnicy wyjeżdżają do wybranego kraju w Europie, by w nim mieszkać i realizować wybraną przez siebie aktywność (można na przykład pracować z dziećmi, pomagać w schroniskach, wykonywać prace społeczne czy projekty artystyczne – wybór zadań jest bardzo szeroki). Za pracę nie otrzymuje się regularnego wynagrodzenia; program zapewnia jednak zakwaterowanie wraz z innymi uczestnikami, wyżywienie oraz pieniądze kieszonkowe na własne potrzeby. Najdłuższy możliwy okres odbywania takiego wolontariatu to rok.
- Erasmus for Young Entrepreneurs
To program wspierający przyszłych przedsiębiorców w realizowaniu ich pomysłów oraz tworzeniu własnych, zrównoważonych biznesów. Nie ma żadnych ograniczeń co do wieku uczestników, każdy zainteresowany może zgłosić swój pomysł i biznesplan, a po zakwalifikowaniu, otrzymać wsparcie w postaci maksymalnie półrocznego wyjazdu, w czasie którego nawiązuje kontakty i pracuje w miejscach podobnych do tego, jakie samemu chce prowadzić. Za pracę otrzymuje się regularne wynagrodzenie, a nawiązane znajomości często owocują w późniejszej pracy. Uczestnicy programu uczą się sposobów działania danej branży, zyskują liczne inspiracje, widzą pomysłu i rozwiązania, które następnie mogą wprowadzić we własne biznesy.
- Youth Exchange
To kolejny program realizowany w ramach projektu Erasmus+, w ramach którego organizowane są krótkie (1-2 tygodnie) wyjazdy dla młodych ludzi w wieku od 13 do 30 lat. Ich celem jest pomoc w rozwijaniu zdolności i zainteresowań uczestników oraz budowanie świadomości i wrażliwości w najważniejszych kwestiach socjalnych i ekonomicznych Unii Europejskiej. Na jeden projekt zapraszanych jest zazwyczaj po kilka osób z różnych państw. O uczestnictwie danego kraju w projekcie często decyduje tematyka wyjazdu. Na przykład do udziału w projekcie o zdrowiu psychicznym i fizycznym, organizatorzy mogą zaprosić po trzy państwa wypadające w statystykach na ten temat najlepiej i najsłabiej, dzięki czemu możliwe staje się skonfrontowanie różnych sytuacji i rozwiązań, stosowanych w danym kraju.
Oprócz opisanych wyżej programów, Erasmus+ oferuje także wsparcie dla organizacji sportowych czy dla studiów o UE. Wśród jego celów ogólnych znajduje się podnoszenie kompetencji uczestników, szerzenie wartości europejskich oraz nietradycyjnych metod edukacji. Jako uczestniczka wymian międzynarodowych, chciałabym pokazać na konkretnym przykładzie, w jaki sposób cele te są realizowane.
O wymianie młodzieżowej na Cyprze, czyli o tym, jak w praktyce działa Erasmus+
W połowie marca w ramach programu Youth Exchange odbył się na Cyprze projekt o rzadko spotykanej tematyce – dotyczył tego, w jaki sposób wymyślać, pisać i organizować własne projekty. W szkoleniu wzięły udział zarówno osoby, które o Erasmusie wiedzą już wszystko, jak i takie, dla których był to pierwszy tego typu wyjazd. Nauka opierała się więc przede wszystkim na wymianie doświadczeń, a jej efektem było stopniowe przejście przez całą strukturę programu Erasmus+ w różnych jego wariantach, zakończone napisaniem w grupach własnego projektu, dotyczącego istotnych problemów, czy interesujących nas zagadnień społecznych.
Codzienne sesje składały się z krótkich zabaw aktywizujących, ćwiczeń nakierowanych na integrację grupy oraz z zajęć dotyczących zaplanowanego na dany dzień tematu. Zajęcia te miały różne formy: były prowadzone zarówno przy wykorzystaniu tradycyjnych metod podawczych, jak i w ramach wspólnych dyskusji, burz mózgów, sesji Q&A oraz pracy w grupach. Duża część aktywności realizowana była w postaci gier i zabaw, odgrywania scenek, projektowania plakatów, komiksów, czy odbywania debat. Czas spędzony na projekcie był bardzo intensywny i inspirujący.
Głównym celem projektu było danie młodym ludziom, chętnym do aktywnego uczestniczenia w świecie, wiedzy i narzędzi dotyczących tego, w jaki sposób przekuć swoje chęci w realne działania, także na płaszczyźnie międzynarodowej. Założeniem projektów Erasmus+ jest odpowiedź na cywilizacyjne potrzeby i wyzwania poprzez: uświadamianie w zakresie danego zagadnienia, oglądanie go z różnych perspektyw, znajdowanie sposobów i rozwiązań, także takich, które da się zastosować poza projektem. Wszystko to odbywa się w zgodzie z zasadami edukacji nieformalnej i włączającej. Przykładowymi tematami projektów mogą być: szeroko pojęta ekologia i zrównoważony rozwój, jako odpowiedź na kryzys klimatyczny; poruszanie zagadnień dotyczących (nie)równości płci czy mniejszości; doświadczenia osób z niepełnosprawnościami, potrzeba udogodnień i integracji; działania na rzecz zdrowego stylu życia, zarówno w kontekście psychicznym, jak i fizycznym.
Projekt Erasmus+ to jednak nie tylko ćwiczenia dotyczące zagadnienia, którego dany zjazd dotyczy. To również, a może przede wszystkim, możliwość poznania ludzi z całej Europy, nawiązania z nimi relacji i przyjaźni, wymiana światopoglądów i doświadczeń. To także poznanie nowych krajów i kultur – zarówno miejsca, w którym odbywa się zjazd, jak i państw pochodzenia jego uczestników. Organizowane są wieczory kulturowe, w czasie których prezentuje się narodowe tradycje, tańce i muzykę, często także miejscowe dania i przysmaki. Projekty to również intensywny kurs języków obcych. Językiem „obowiązującym” jest angielski, dzięki czemu można ćwiczyć płynne mówienie w naturalnej, wyrozumiałej przestrzeni oraz przekonać się, jak inaczej może angielski brzmieć w zależności od akcentów. Często można też nauczyć się podstaw innych języków, osłuchać z nimi.
Najważniejszą jednak być może cechą projektów Erasmus+ jest ich atmosfera, którą w znacznej większości tworzą ludzie przyjaźni i ciekawi świata. Projekty uczą otwartości, także, a może przede wszystkim otwartości na niezrozumienie i zdziwienie. Tworzą warunki motywujące do przekraczania swojej strefy komfortu, są miejscem eksperymentu – i często dają siłę, by ten eksperyment kontynuować także po zakończeniu projektu. Pozwalają zauważyć i zrozumieć różnice, ale nie dążą do ich zacierania – pozwalają w zgodzie i wzajemnym zainteresowaniu zawiązywać, często zupełnie nieoczekiwane, a niezwykle inspirujące przyjaźnie.
Bardzo duża skala, na jaką organizowane są programy Erasmus i Erasmus+ powoduje czasami nieporozumienia i niedociągnięcia. Trudności związane z komunikacją, różne warunki organizacji wyjazdów, różne oczekiwania, niedookreślenie pewnych zasad, mogą powodować konflikty czy uczucie dyskomfortu. Niemniej jednak, Erasmus jest niewątpliwie ważnym elementem budowania europejskiej tożsamości i wspólnoty oraz pozwala w aktywny sposób poznawać otaczający nas świat.
Źródła:
Wiedza zdobyta w czasie pierwszej części projektu Youth Exchange „Ambassadors+: Neu Youth Generation of Erasmus+ Ambassadors”, który odbył się w marcu 2023 roku na Cyprze (artykuł jest formą podsumowania projektu);
erasmusplus, dostęp: 25.03.2023.
