„W pułapce myśli” dla nastolatków

Agnieszka Piwowarczyk
0 komentarz

Ze statystyk i doniesień medialnych wynika, że rośnie liczba dzieci i nastolatków zmagających się z różnego rodzaju problemami psychicznymi. Krzysztof Story w artykule Szpitale w depresji |1| wylicza: “Przynajmniej 10 % dzieci w Polsce ma zaburzenia psychiczne. Wielu z nich potrzebna jest pomoc – psychiatrów, psychologów, terapeutów. Dziesięć procent, czyli 600 tysięcy dzieci”. Tymczasem w całym kraju funkcjonuje jedynie 35 stacjonarnych oddziałów psychiatrii dzieci i młodzieży, które dysponują 1039 łóżkami i etatami dla 77 lekarzy. 

Problem jest jednak dużo szerszy i dotyczy nie tylko młodych ludzi w ostrym kryzysie psychicznym. Jak stwierdza dr hab. Maciej Pilecki (ordynator oddziału psychiatrycznego Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie): “Zjawiska kulturowe, socjospołeczne, którym podlegają młodzi ludzie, powodują, że jesteśmy coraz bardziej potrzebni. Już teraz w populacji nastolatków więcej dzieci ginie z powodu samobójstw niż wypadków komunikacyjnych. Tu nie chodzi tylko o samobójstwa, chodzi o możliwość satysfakcjonującego życia, a w perspektywie dobrego rodzicielstwa. To nie jest proces, który kończy się w jednym pokoleniu. Potrzeba znacznie więcej działań profilaktycznych, które spowodują, że psychiatrzy będą mieli mniej pracy. Zajmując się pacjentem z myślami samobójczymi, z poważnymi zaburzeniami, zazwyczaj jesteśmy o kilka lat spóźnieni. Spóźnieni ze wsparciem rodziny, z edukacją, z terapią środowiskową”.

Z pewnością ważnym elementem psychoedukacji mogą być warsztaty i szkolenia dla dzieci i młodzieży, jednak ich zasięg zawsze będzie ograniczony. Nieco bardziej dostępne są różnego rodzaju książki i poradniki przeznaczone dla młodych czytelników, których autorzy proponują rozmaite sposoby radzenia sobie z problemami typowymi nie tylko zresztą dla okresu dojrzewania.

Jedną z takich lektur jest wydana niedawno przez Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne książka Louise Hayes, Ann Bailey i Josepha Ciarrochi W pułapce myśli dla nastolatków, w której autorzy w prosty i przystępny sposób prezentują czytelnikom najważniejsze założenia terapii ACT (czyli acceptance & commitment therapy – terapii akceptacji i zaangażowania), jednej z najpopularniejszych metod psychoterapii i treningu psychologicznego w nurcie poznawczo-behawioralnym.

Autorzy książki są terapeutami i od lat pracują z nastolatkami, stosując opisane w poradniku metody. Odwołując się do osobistych doświadczeń i pracy terapetuycznej krok po kroku prezentują narzędzia określane jako GROM – umiejętności uważnego wojownika (Głęboki oddech i wyciszanie się. Rozpoznanie i obserwacja. Odkrywanie własnych wartości. Mądry wybór i podjęcie działania). Czytelnicy mają przy tym okazję śledzić, w jaki sposób narzędzia te stosują bohaterowie – Julia i Sebastian, których doświadczenia przywoływane są stopniowo na zasadzie case study. Jednocześnie autorzy proponują liczne ćwiczenia skłaniające do rozważenia własnych trudności i problemów oraz zastosowania metod ACT w codziennym życiu nastolatków.

Książka napisana jest prostym i przystępnym językiem dostosowanym do wieku czytelnika, jednak pozbawionym – częstych w tego rodzaju tekstach – zbędnego wdzięczenia się i pretensjonalnego pseudo-młodzieżowego slangu. Autorzy są rzetelni i uczciwi – od samego początku podkreślają, że nie ma możliwości, by eliminować cierpienie ze swojego życia, a ignorowanie własnych emocji jedynie potęguje wywołujące je problemy.   Możliwe jest jedynie zdobycie umiejętności, które pozwalają z różnego rodzaju trudności wychodzić obronną ręką, by wieść dobre, satysfakcjonujące życie.

Z pewnością jest to pozycja, którą warto nie tylko podsunąć nastolatkom, ale także polecić dorosłym – rodzicom i bliskim, nauczycielom i pedagogom, dla których rozwiązania ACT mogą się stać zarówno nowymi metodami pracy z młodzieżą, jak i przyczynkiem do samorozwoju. Wszyscy zresztą mogą skorzystać z przeznaczonej dla dorosłego czytelnika książki Stevena C. Hayesa i Spencera Smitha o bliźniaczym tytule i podobnej konstrukcji – pełnej przykładów, studiów przypadków i ćwiczeń do wykonania przez czytelników.

Jedynym – drobnym, ale znaczącym – mankamentem obu książek prezentujących metody ACT jest ich polski podtytuł (którego zresztą nie ma w wersji oryginalnej). Dodane przez polskiego wydawcę sformułowanie “Jak skutecznie poradzić sobie z depresją, stresem i lękiem” jest mylące, może bowiem sugerować, że lektura poradników może zastąpić wizytę u specjalisty w sytuacjach, gdy taka interwencja jest naprawdę konieczna. Choć podsumowujące W pułapce myśli dla nastolatków twierdzenie, że “najważniejsze to mieć odwagę, by zrobić miejsce dla własnych uczuć, i mądrość, by dążyć do tego, na czym ci zależy, nawet jeśli umysł twierdzi, że sobie nie poradzisz, jest z pewnością słuszne, a umiejętności GROM mogą być niewątpliwie użyteczne i pomocne, to w przypadku chorób i kryzysów psychicznych bez specjalistycznego wsparcia ani młodzi ludzie, ani dorośli najpewniej sobie nie poradzą.

Louise Hayes, Ann Bailey, Joseph Ciarrochi, W pułapce myśli dla nastolatków. Jak skutecznie poradzić sobie z depresją, stresem i lękiem, Gdańsk 2020.

Steven C. Hayes, Spencer Smith, W pułapce myśli. Jak skutecznie poradzić sobie z depresją, stresem i lękiem, Sopot 2016.

[1] Dane statystyczne i wypowiedź dr Pileckiego cytuję za artykułem Krzysztofa Story Szpitale w depresji opublikowanym w “Tygodniku Powszechnym” w numerze 20/2019 ,dostępnym także online na https://www.tygodnikpowszechny.pl/szpitale-w-depresji-158810.
[2] Więcej informacji na temat terapii ACT można znaleźć m.in. na stronie: http://uczesieact.pl/czym-jest-act/

Może Cię zainteresować:

Zostaw komentarz

Ta strona korzysta z plików cookie, aby poprawić Twoje wrażenia. Zakładamy, że nie masz nic przeciwko, ale możesz zrezygnować, jeśli chcesz. Akceptuje Przeczytaj więcej

Polityka prywatności
Już dostępny!

Przemyślnik edukacyjny

73 pytania będące źródłem edukacyjnej inspiracji i refleksji!