Powszechnie wiadomo, że intensywne myślenie – długotrwałe utrzymywanie koncentracji, rozwiązywanie trudnych zadań, uczenie się – męczą. Do niedawna naukowcy sądzili, że przyczyną takiego stanu rzeczy jest zużywanie przez mózg zapasów glukozy i innych niezbędnych substancji, a jako sposób na pobudzenie mózgu do dalszej wytężonej pracy wskazywali wypicie słodkiego napoju. Jednak najnowsze badania sugerują, że w spracowanych mózgach dzieje się coś jeszcze.
Opublikowane w sierpniu tego roku w “Current Biology” badania prowadzone przez Mathiasa Pestiglione z Uniwersytetu Pitié-Salpêtrière w Paryżu wykazały, że intensywny wysiłek intelektualny powoduje gromadzenie się potencjalnie toksycznych produktów ubocznych w korze przedczołowej, odpowiedzialnej za procesy poznawcze i podejmowanie decyzji. To z kolei powoduje, że zmęczony mózg nie tylko gorzej pracuje, ale też ma skłonność do wybierania natychmiastowej gratyfikacji, nawet jeśli alternatywą jest znacząco większa nagroda, ale odroczona w czasie.
W wyniku długotrwałej intensywnej pracy intelektualnej mózg nie tylko zużywa zapasy energii, ale też boryka się z nagromadzeniem szkodliwych substancji w obszarach kluczowych dla przeprowadzania procesów poznawczych. Zmęczenie nie jest więc „wymówką” mózgu, żeby odpocząć, ale jak zauważa autor badania: „praca poznawcza skutkuje prawdziwą zmianą funkcjonalną – nagromadzeniem szkodliwych substancji – więc zmęczenie rzeczywiście byłoby sygnałem, który sprawia, że przestajemy pracować (…), aby zachować integralność funkcjonowania mózgu”.
Co z tego wynika? Naukowcy uważają za ekscytujące, że zmęczenie może wynikać nie z niedoboru, jak dotąd sądzono, ale z nadmiaru. Jeszcze nie wiadomo, w jaki sposób szkodliwy neuroprzekaźnik jest usuwany z mózgu, jednak prawdopodobnie odbywa się to w czasie snu. Poznanie tego mechanizmu może pomóc w wypracowaniu sposobów zmniejszania zmęczenia i przedłużania czasu koncentracji, oraz przeciwdziałaniu wypaleniu w zawodach wymagających długotrwałej pracy w maksymalnym skupieniu. Może też pomóc w leczeniu syndromu chronicznego zmęczenia.
Póki co, pozostaje nam stosowanie się do znanych, a teraz również podbudowanych naukowo zasad. Jest to przede wszystkim dbanie o odpoczynek i sen, które zapewniają mózgowi czas na pozbycie się szkodliwych substancji. Należy również unikać podejmowania trudnych decyzji, kiedy jesteśmy zmęczeni.
Źródło: sciencedaily.com
data dostępu: 12.09.2022
