Po co nam ten las? – fragment książki Anke Wolfram

0 komentarz

Tekst jest drugim z cyklu tekstów w którym publikujemy fragmenty książki Ankę Wolfram, Edukacja w naturze. teoria i praktyka, która nigdy w całości nie została przetłumaczona na język polski. Poprzedni wpis znajdziesz tutaj. Anke Wolfram od wielu lat prowadzi leśne przedszkole w Pielenhofen koło Ratyzbony, w Bawarii w Niemczech, jest także autorką artykułów i książki – Naturraumpädagogik in Theorie und Praxis, poświęconych leśnej pedagogice.


Po co nam ten las? To coraz częściej zadawane pytanie wśród osób dorosłych, związanych bezpośrednio z edukacją – mam tu na myśli zarówno nauczycieli, samorządy lokalne, jak i rodziców. Szukając na nie odpowiedzi zapraszam Was ponownie do zagłębienia się w kolejne strony książki Anke Wolfram – Edukacja w naturze. Autorka dzięki długoletniemu niemieckiemu doświadczeniu śmiało opisuje korzyści leśnej edukacji pokazując jednoznacznie, że stanowi ona fundament rozwoju dzieci. Wydaje się, że powszechna jest już świadomość znaczenia lasu dla rozwijania sprawności fizycznej, zaspokajania potrzeby zabawy, nasycania się przyrodą i pogłębiania wiedzy o niej. Jednak zdecydowanie inaczej sprawa ma się z innymi dziedzinami nauki, które dzieci powinny krok po kroku poznawać. Czy w lesie można rozwijać kompetencje muzyczne, językowe, matematyczne? Czy moje dziecko, a szerzej czy nasze dzieci osiągną “coś” w życiu jeśli tyle czasu będą spędzały na swawolnym hasaniu po lesie? Anke Wolfram nie ma żadnych wątpliwości – las stanowi niezwykłe i kluczowe na pewnym etapie otoczenie edukacyjne dla każdej dziedziny. Wydaje się, że potrzeba jedynie czasu, otwartości i umiejętności jej wydobycia. Szczerze polecam.

Ewa Kaliszuk


ANKE WOLFRAM, EDUKACJA W NATURZE. TEORIA I PRAKTYKA, HERDERER, 2018

MUZYKA i RYTMIKA

Natura umożliwia dzieciom ciągłe doświadczanie przeróżnych odgłosów i dźwięków. Szum i szelest liści, świergot ptaków czy stukot dzięcioła pobudzają uwagę i  budzą zainteresowanie: Co słyszę? Co wydaje ten dźwięk? Dlaczego wiosna brzmi inaczej niż jesień? Takie  przeżycia wyostrzają dziecięce zmysły. Różnorodność piosenek czyni kontakt z naturą jeszcze bogatszym. Śpiewając Idzie lasem pani Jesień, czy odgrywając popularne Ptasie wesele, dzieci wzbogacają swoje leśne doświadczenia.

Podczas swobodnej zabawy również eksperymentują z dźwiękami. Wypełniają swoje działania odgłosami, czy to udając warkot piły motorowej, czy też naśladując odgłosy zwierząt. Dzięki temu gromadzą doświadczenia związane z rytmem, głośnością i brzmieniem. Uczą się odróżniać, co w muzyce znaczy głośno i cicho, wysoko i nisko, szybko i wolno.

Przeróżne naturalne materiały inspirują dzieci do wynajdywania własnych instrumentów. Gałęzie stają się fletami, kawałki kory – skrzypcami i oto powstaje niezwykle interesujący leśny koncert. Do ulubionych zajęć przedszkolaków należy odwzorowywanie instrumentów przy pomocy naturalnych materiałów. Konieczną ku temu wiedzę zdobywają obcując z przyniesionymi instrumentami (rytmicznymi). Uzupełniają to śpiewniczki oraz inne materiały do słuchania.

Edukacja muzyczna w przestrzeni natury prowadzona jest na różne sposoby. Piosenki na powitanie i pożegnanie, piosenki wprowadzające przerwę śniadaniową itp. należą do codziennych rytuałów leśnego przedszkola. Odpowiednio dobrane utwory, rytmiczne wyliczanki bądź udźwiękowione opowieści towarzyszą różnym projektom, wydarzeniom związanym z cyklem rocznym, są też często wymyślane przez dzieci. Kreatywne wprowadzanie muzyki sprawia ogromną frajdę i uskrzydla wyobraźnię.

Przy pomocy utworów dopasowanych specjalnie do realiów leśnego przedszkola wzmacniane jest poczucie przynależności i identyfikacji z grupą.

Edukacja językowa

Rozwój kompetencji językowych jest istotnym warunkiem, żeby móc wchodzić w kontakt z otoczeniem i z powodzeniem uczestniczyć w codziennym współdziałaniu. Dzięki temu, że w leśnych przedszkolach nie ma zabawek, dzieci jeszcze bardziej zdane są na siebie nawzajem. Sprawia to, iż nieustannie poszerzają zdolność komunikowania ze sobą. Już w drodze do lasu korzystają ze sposobności opowiadania o ważnych wydarzeniach, przeżyciach rodzinnych, czy o planach na dzisiejszy dzień. Można wtedy wyraźnie zauważyć wpływ bycia w ruchu na radość mówienia.

Sposobność, by mówić

Odkrycia dokonywane w przestrzeni przyrody pobudzają dzieci do stawiania pytań, filozofowania i snucia opowieści. W ten sposób, poprzez codzienną zabawę, rozwijają one swój zasób słownictwa i zdolność wypowiadania się.
Te umiejętności wykorzystują później w zabawach związanych z odgrywaniem ról, by współdziałać z innymi, wymieniać się pomysłami, negocjować, rozwiązywać konflikty, omawiać plany działania i obszernie opisywać świat swojej fantazji.

Rzecz jasna, na łonie natury jest też miejsce na piosenki, rymy, historyjki, zabawy paluszkowe, dawne zabawy dziecięce, wyliczanki, głośne zabawy, gry językowe, opowiadania, odgrywane historie i inne formy mówione. Bajki i mity, które przez stulecia funkcjonowały jedynie w przekazie ustnym, opowiadane w lesie, który jest niezwykle bajkowym miejscem, zyskują dużo intensywniejszy wydźwięk.

Dzieci chętnie odgrywają różne historie, albo same stając się aktorami, albo budując z naturalnych materiałów scenę i postacie. Dzięki wprowadzanym książkom i innym pomocom zyskują codzienny kontakt z literami i pismem. W każdym momencie mają do dyspozycji przeróżne książeczki obrazkowe, leksykony i pozycje popularnonaukowe, po które sięgają, by na przykład odnaleźć jakąś roślinę.

Na zewnątrz, w otoczeniu przyrody też jest sposobność by odkrywać i tworzyć znaki pisane. Można wspólnie z dziećmi odczytywać drogowskazy lub ślady zwierząt. Na łonie natury istnieje wiele sposobów, by wprowadzać pismo: kredą na tablicy, na drzewach lub kamieniach, litery zostają zapisane, uformowane ze śniegu, ułożone z lin bądź patyków, aby po nich chodzić, mogą być też uformowane za pomocą ciała.

Do dyspozycji dzieci są papier i przybory do pisania i malowania. Zachętę do pisania stanowią projekty związane z najbliższym otoczeniem, jak księga opowieści, księga odkryć albo karty obserwacji pogody.

Partycypacyjny styl wychowawczy i demokratyczne zasady leżące u podstaw projektowania procesu kształcenia wymagają od grupy dużej kultury rozmowy.

Od małego dzieci poznają zasady jej prowadzenia, a także wyrażania opinii i  głosowania. Wprawiają się w sztuce przemawiania na forum grupy, formułowania swoich myśli i występowania w swojej sprawie. Jako że przebieg dnia zależy w dużym stopniu od pomysłów, odkryć i inicjatywy dzieci, umiejętność wypowiadania się zyskuje tu należytą wagę.

W większości leśnych przedszkoli dzieci wielojęzyczne stanowią znikomą grupę, zjawisko to poznawane jest raczej w oparciu o proste materiały, piosenki lub doświadczenia z wakacji. Świadome przechodzenie od języka literackiego do gwary, piosenki i opowieści gwarowe służą dokładniejszemu wsłuchaniu się i w konsekwencji uczą jak samemu można zmieniać język. 

Tłumaczenie: Joanna Frycz

Może Cię zainteresować:

Zostaw komentarz

Ta strona korzysta z plików cookie, aby poprawić Twoje wrażenia. Zakładamy, że nie masz nic przeciwko, ale możesz zrezygnować, jeśli chcesz. Akceptuje Przeczytaj więcej

Polityka prywatności