Nie tylko „głos w sprawie”, ale przede wszystkim głos sam w sobie jest jednym z najważniejszych narzędzi pracy nauczyciela. nauczyciel mówi do uczniów, opowiada o przedmiocie, rozmawia na przerwach i na zebraniach, często w dużym natężeniu uwagi, stresie i napięciu. Codziennie, przez wiele godzin, w hałasie i w nie zawsze sprzyjających warunkach akustycznych, w pośpiechu i wiecznej gotowości. Jednymi z najczęstszych chorób zawodowych nauczycieli są schorzenia związane z głosem. W szkołach rzadko kiedy ktoś się głosem nauczycieli przejmuje – nie prowadzi się zajęć z emisji, nie kształci się nawyku higieny głosu czy stosowania wspomagających technik oddechowych. Żeby głos był dobrze słyszany, musi być odpowiednio wyrażany i zadbany.
Powstawanie głosu jest złożonym procesem, który angażuje różne układy w ciele. Potrzeba odpowiedniego wdechu i wydechu, aby powietrze przechodzące przez szparę głośni wprawiło w drgania fałdy głosowe, które to drgania zostają wzmocnione w przestrzeniach rezonacyjnych i przemieniają się w ruchy aparatu artykulacyjnego, modulującego ostateczny dźwięk. Cały proces koordynowany jest przez mózg i układ nerwowy. Przy tak dużej złożoności aparatu mowy, potrzebne jest również holistyczne podejście w dbaniu o niego.
Przede wszystkim warto głosowi poświęcić trochę myśli i uwagi, starać się nim jak najlepiej zaopiekować. Jakość głosu i sposób mówienia wpływają bezpośrednio na umiejętności komunikacyjne, kontakty międzyludzkie i na to, jak jest się postrzeganym przez innych ludzi. Głos ma związek z charakterem – często po samym głosie można rozpoznać, czy ktoś jest pewny siebie, czy też mu tej pewności brakuje, czy czuje się swobodnie, czy towarzyszy mu napięcie. Ćwiczenie głosu i dbanie o niego, to nie tylko techniczne ćwiczenia artykulacyjne, czy zajmowanie się dykcją. Równie ważną, a być może ważniejszą część stanowią wsparcie psychiczne, praca nad zdecydowaniem i asertywnością, nauczenie się wyrażania siebie i osiągania zamierzeń dzięki odpowiedniemu wykorzystaniu siły głosu.
Jak więc dbać o to, by być słyszanym?
- Starać się mówić o tym, co nas interesuje i przekonuje, w miejscach, w których czujemy się bezpiecznie, w otoczeniu osób, przed którymi chcemy przemawiać.
- Odpoczywać i dbać o odpowiednią regenerację.
- Wykonywać regularne ćwiczenia oddechowe, w tym skoncentrowane na wspomaganiu głosu i przepony oraz relaksacyjne.
- Starać się niwelować napięcie w ciele, przede wszystkim w krtani; w tym celu korzystać można z terapii manualnej czy różnego rodzaju rehabilitacji głosu.
- Dbać o odpowiednie nawodnienie organizmu oraz o utrzymanie odpowiedniego nawilżenia i temperatury pomieszczenia.
- Dbać o jakość powietrza i unikać zapylenia, regularnie wietrzyć klasę, ścierać kredową tablicę mokrą gąbką, wycierać kurze.
- Nie podnosić głosu powyżej naturalnej głośności, nie przekrzykiwać hałasu.
- Pamiętać o ogólnych zasadach zdrowego trybu życia i diety.
Szkoła jako pracodawca jest prawnie zobowiązana do ochrony pracowników przed ryzykiem zawodowym, zapewnienia odpowiednich warunków pracy, organizację szkoleń i prowadzenie profilaktyki. Regularne warsztaty ratujące głos nauczycieli, to jednak bardzo rzadka praktyka. Czy nauczycielom wystarczy głosu, by go zabrać w tej sprawie?
Źródła:
easyvoice.pl; nowaera.pl; ciop.pl;
podcast: Awangarda logopedii, Emisja i higiena głosu – Sylwia Zawada;
dostęp: 29.10.2023
